Güney Asya Kökenli Din ve Felsefe; Caynizm

CAYNİZM

Hindistan ‘da yaklaşık M.Ö.4 yüzyılda ortaya çıkan dini akımlardan biridir. Hindistan’daki dört büyük dinden biridir. Kurucusu Mahavira (M.Ö. 599 - 527) Benares’te doğmuş, otuz yaşına gelince ailesini terk ederek rahiplik elbisesini giymiş ve kendini dünyadan soyutlamıştır. Caynizm daha çok asiller ve halk arasında yayılmıştır. Mahavira 72 yaşında Bihar’da ölünceye kadar doktrinini vaaz yöntemiyle yaymış ve onun ölümü Caynist takvimin başlangıcı sayılmıştır. Caynacılık Hindistan’ın Kasi ve Kosola‘ ya kadar yayılım gösterdikten sonra M.Ö. 2 yüzyılda batı ve güneye yayılmaya başlamıştır. Caynacılığın ortaya çıkışından başlayan görülen bölünmeler MS.80 ‘de iki ayrı grubun doğmasıyla sonuçlandı. Bunlar Şvetambaralar (Beyaz Giyinenler) ve Digambaralar (Göğü Giyinenler- Çıplaklar-) Digambaralar kadının kurtuluşunun imkânsızlığına inanıyorlardı.

Mahavira ile Buda aynı çağ ve memlekette yaşamışlar, benzeri inanç ve öğretileri yaymışlardır. Mahavira tanrı fikri üzerinde durmamakla beraber bazı Caynistler tanrının varlığına inanırlar. Tapınaklarında tanrı heykelleri vardır. Caynacılığın amacı insanı varoluştan gelen acılardan ve karma ‘ya bağlı yeniden doğuştan kurtarmaktır.

Cayna ahlakı üç temel ilkeye dayanır. Bunlar; Doğru görüş, doğru bilgi, doğru davranıştır. Caynaların başlıca ahlaki prensipleri öldürmemek, yalan söylememek, hiçbir şekilde çalmamak, olabildiğince cinsel ilişkiden uzak kalmak şeklinde özetlenebilir. Dürüst ve sade bir hayat sürmeği prensip edinen, Caynistler içki içmezler. Caynizme inananlar, ancak kendi dinlerine uyanların ölümsüzlüğüne inanırlar. Onlara göre evren ebedidir, yaratılmamıştır. Cennet ve cehennem vardır. Ayinleri rahip ve rahibeler idare eder. Gösterişli mabetleri vardır. Kutsal kitapları “Agamalar” dır.

Caynalar “ahimsa” ilkesine dayanarak zanaatla ilgilenmediklerinden çoğu tüccar ve zengindir. Bütün insanların çeşitliliğine inanan Caynalar, Budistlerin tersine herkesle yemek yerler. Hindularınki kadar katı olmayan mesleklere bağlı bir kast sistemini benimsemişlerdir. Günümüz de sayısı yaklaşık 4.000.000 olan Caynizm taraftarlarının, büyük çoğunluğu Hindistan ‘da yaşamasına karşılık Avrupa’dan Amerika’ya hatta Avustralya’ya kadar Caynist topluluklara ve ibadet yerlerine rastlamak mümkündür.